Tartışarak Değil, Deneyerek

İngiliz filozof, devlet adamı ve bilim insanı Francis Bacon deney yapan ilk kişi değildi – İbn-i Heysem ve diğer Arap bilim insanları 600 yıl önce deneyler yapmıştı – ama tümevarımlı akıl yürütme yöntemlerini açıklayan ve bilimsel yöntemi ortaya koyan ilk kişiydi. Ayrıca bilimi “ihtiyaçlarımızın ve sefilliklerimizin bir ölçüde üstesinden gelecek ve hafifletecek bir icatlar silsilesinin pınarı” olarak görüyordu.

Francis Bacon

Deneyden Kanıt

Yunan filozof Platon’a göre hakikat, otoriteyle ve tartışmayla bulunurdu. Yeterince akıllı insanlar bir şeyi yeterince uzun süre tartışırsa, hakikat ortaya çıkar. Öğrencisi Aristoteles, deneye gerek görmedi. Bacon bu tür “otoriteleri” kendi tözünden ağ ören örümceklere benzetti. Gerçek dünyadan, özellikle de deneyle elde edilen kanıtlarda ısrar etti.

Novum Organum

Bacon’ın iki temel eseri bilimsel soruşturmanın geleceğini hazırladı Novum Organum‘da (1620) bilimsel yöntemin üç temelini ortaya koydu:

Gözlem, gözlemlenen şeyi açıklayabilecek bir teori formüle etmek için çıkarım ve teorinin doğru olup olmadığını test etmek için deney. The New Atlantis‘te (1623) Bacon, uydurma bir adayı ve adanın Salomon Evi’ni (Solomon’s House) – bilginlerin deneye dayalı saf araştırmalar gerçekleştirip icatlar yaptığı bir araştırma kurumu – tasvir eder. Bu hedefleri paylaşan Kraliyet Derneği 1600’de Londra’da kuruldu ve ilk Deney Küratörü de Robert Hooke oldu.

Solomons House

Deneysel Bilim Hakkında Tarihsel Gelişmeler

MÖ 4. yüzyıl – Aristoteles çıkarım yapar, iddia eder, yazar ama deneylerle test etmez. Onun yöntemleri sonraki bin yıl boyunca varlığını sürdürür.

MS 750-1250 – Arap bilim insanları İslamın Altın Çağında deneyler gerçekleştirir.

1630’lar – Galileo düşen cisim deneyleri yapar.

1637 – Fransız filozof Rene Descartes, Yöntem Üzerine‘de sıkı kuşkuculuk ve sorgulayıcılıkta ısrar eder.

1665 – Isaac Newton, ışığı araştırmak için bir prizma kullanır.

1963 – Avusturyalı filozof Karl Popper Conjectures and Refutations‘ta, bir teorinin test edilip yanlışlığının kanıtlanabileceğini, ama doğruluğunun kanıtlanamavacağını ısrarla belirtir.